Umowa na zastępstwo podpisywana jest w przypadkach, gdy etatowy pracownik przez długi czas jest w pracy nieobecny, ale usprawiedliwiony. Może to być przewlekła choroba i wielomiesięczne zwolnienie lekarskie albo urlop macierzyński czy wychowawczy zatrudnionej pracownicy.
W niektórych firmach, w takich przypadkach, obowiązki osób nieobecnych są rozdzielane między innych pracowników, dzięki czemu nie ma konieczności zatrudniania nowej osoby. Dla pracodawcy jest to korzystne, jednak osoby, którym dołożono obowiązków w ramach tego samego etatu i przy niezmiennych zarobkach raczej nie mają z czego się cieszyć.
Są jednak i takie zakłady pracy, gdzie taka sytuacja jest niewykonalna lub tacy pracownicy, których nikt inny nie zastąpi. Jeśli na zwolnieniu lekarskim jest jedyna księgowa w firmie gastronomicznej, żąden z kucharzy czy kelnerów nie przejmie jej obowiązków. Wtedy potrzebny jest pracownik na zastępstwo, a pracodawca ma obowiązek podpisać z nim odpowiednią umowę.
Przyda się
w życiorysie
Umowa na zastępstwo jest formą umowy o pracę na czas określony. Czas trwania umowy jest w tym przypadku związany z czasem nieobecności etatowego pracownika.
Osoba zatrudniona w takiej formie raczej nie powinna przywiązywać się do swojego stanowiska. Chyba, że zastępuję pracownicę na długim urlopie wychowawczym i zdąży się wykazać pracowitością, kreatywnością i wynikami. Wtedy jest szansa, że pracodawca znajdzie dla niego jakiś etat. Warto też pamiętać, że choćbyśmy pracowali na zastępstwo tylko przez kilka miesięcy, możemy sobie wpisać daną firmę i stanowisko w doświadczeniu zawodowym naszego życiorysu.

Trzecia nie zamieni się w stałą
Umowa na zastępstwo w pewnych kwestiach rządzi się swoimi prawami. Choć jest formą umowy na czas określony, w jej przypadku nie obowiązuje zasada, że po dwóch umowach na czas określony (z wyłączeniem umowy na okres próbny, mającej sprawdzić kompetencje i umiejętności pracownika) pracodawca musi podpisać z zatrudnionym umowę na czas nieokreślony. Umowę o prace na zastępstwo można podpisywać choćby co miesiąc nową, jednak z mocy prawa trzecia umowa nie zamieni się w umowę na stałe.

Niekoniecznie to samo wynagrodzenie
Podpisując z zatrudnianą osobą umowę na zastępstwo, pracodawca musi zachować wszelkie wymogi formalne każdej umowy o pracę. Musi być zawarta w formie pisemnej. W dokumencie powinny znaleźć się strony umowy, rodzaj umowy, data jej zawarcia oraz warunki pracy i wynagrodzenia.
Warto tu wspomnieć, że pracownik na zastępstwo wcale nie musi mieć takich samych warunków pracy i płacy. Pracodawca może zmienić mu zakres wykonywanych obowiązków i godziny pracy, a wynagrodzenie może być niższe niż miał zastępowany pracownik.

Musi wskazywać konkretny termin
W umowie na czas określony musi znaleźć się też konkretny termin, do którego pracownik będzie świadczył pracę. Może to być podana data lub np. sformułowanie: ostatni dzień urlopu wychowawczego pracownicy X. Można oczywiście rozwiązać umowę przed tym terminem, wtedy okres wypowiedzenia to zaledwie trzy dni.
Pracownikowi na zastępstwo nie przysługują też dwa dni na poszukiwanie nowej pracy — ten przywilej jest dostępny jedynie dla pracowników, dla których okres wypowiedzenia wynosi dwa tygodnie.

Prawo do urlopu
Pracownik zastępca ma takie samo prawo do urlopu, jak każda inna osoba, zatrudniona na umowę o pracę. Wymiar tego urlopu w skali roku jest taki sam. Pracownik, którego okres zatrudnienia wynosi mniej niż 10 lat, może wziąć 20 dni urlopu w roku. Osoba pracująca od ponad 10 lat ma natomiast prawo do 26 dni urlopu.

Nie chroni kobiet w ciąży
Umowa na zastępstwo nie chroni też kobiet w ciąży. Jeśli pracownica na zastępstwie zajdzie w ciążę, jej umowa nie zostanie automatycznie przedłużona do czasu porodu. Z punktu widzenia pracownicy jest to niekorzystne, jednak dla pracodawcy jak najbardziej. W przeciwnym razie mogłoby być tak, że pracownica zastępująca kobietę na urlopie macierzyńskim zaszłaby w ciążę, poszła na zwolnienie do czasu porodu, a firma musiałaby w ramach tego samego stanowiska szukać trzeciej osoby.
Kobieta w ciąży, nawet jeśli pracuje na zastępstwie, ma prawo do zwolnienia z pracy na czas obowiązkowych badań lekarskich, jeśli te nie mogą odbyć się poza godzinami pracy. Za ten czas zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia, a pracodawca nie ma prawa obciąć pensji za kilka godzin nieobecności. Anna Banaszkiewicz