– Jak wygląda procedura postępowania powypadkowego?
– Postępowanie powypadkowe zostało opisane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Najważniejszym obowiązkiem pracodawcy jest powołanie zakładowego zespołu powypadkowego, którego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyn zdarzenia.

– Do jakich świadczeń ma prawo osoba poszkodowana w wyniku wypadku przy pracy?
– Zgodnie z ustawą z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, osobie poszkodowanej w wypadku przysługują różne świadczenia. Jest to m.in. jednorazowe odszkodowanie, którego wysokość jest uzależniona od stopnia uszczerbku na zdrowiu. Inne świadczenia to zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy czy zasiłek wyrównawczy dla ubezpieczonego, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Przysługują także renty: z tytułu niezdolności do pracy oraz renta szkoleniowa dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego. Inne świadczenia to dodatek pielęgnacyjny czy pokrycie kosztów leczenia.

– Czy każdy pracownik ma prawo do odszkodowania, czy zależy to od rodzaju umowy?
– Każdy pracownik zatrudniony w ramach umowy o pracę, zgłoszony do ubezpieczenia społecznego, ma prawo do odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy. Podobnie jest w przypadku innych umów objętych obowiązkiem odprowadzenia składek na ubezpieczenie do ZUS. Wyjątkiem są osoby zatrudnione w ramach umów o dzieło oraz studenci i uczniowie zatrudnieni w ramach umów zlecenia.

– Kto jest zobowiązany do wypłacenia odszkodowania, Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy pracodawca?
– Jednorazowe odszkodowanie wypłaca ZUS. Jeżeli poszkodowany uzna kwotę odszkodowania za zbyt niską, może domagać się dodatkowego odszkodowania od pracodawcy, ale na drodze postępowania przed sądem cywilnym.

– Jeśli wypadek nastąpił z winy pracownika, to również przysługuje mu odszkodowanie?
– Świadczenia nie przysługują pracownikowi, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Wszystkie te przesłanki muszą wystąpić jednocześnie. Zatem jedynie fakt, że do wypadku doszło z winy pracownika, nie może być podstawą do pozbawienia go odszkodowania.

– W takim razie, jaką karę może otrzymać pracodawca, jeśli wypadek przy pracy nastąpił z powodu naruszenia przepisów BHP?
– Jeżeli inspektor Państwowej Inspekcji Pracy w wyniku dochodzenia powypadkowego stwierdzi złamanie przez pracodawcę przepisów bezpieczeństwa pracy, może wymierzyć karę grzywnę w drodze mandatu o wysokości do 2 tys. zł. Inspektor może także skierować do sądu wniosek o ukaranie, a ten może wymierzyć grzywnę do 30 tys. zł. Jeżeli wypadek był efektem popełnienia przestępstwa, dochodzi jeszcze odpowiedzialność karna.

– Czy postępowanie w wypadku przy pracy i śmiertelnym wypadku przy pracy wygląda tak samo?
– W zasadzie tak. Z tym, że o wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym pracodawca powinien niezwłocznie powiadomić prokuratura i inspektora Państwowej Inspekcji Pracy.

– Czy jeśli podczas wypadku pracownika nastąpi jego śmierć, to czy bliscy mogą ubiegać się o odszkodowanie?
– Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.

– Kto w związku z tym może je otrzymać?
– Małżonek i dzieci, ewentualnie rodzice pracownika. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko. Gdy uprawniony jest inny członek rodziny, to przysługuje mu wtedy odszkodowanie w wysokości 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.

– Czy pracownik nieubezpieczony również może dostać odszkodowanie, np. od pracodawcy?
– Wszystko zależy od sytuacji poszkodowanego. Jeżeli był zatrudniony w ramach umowy o pracę czy umowy zlecenia, która rodziła obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, ma prawo do takiego odszkodowania. Nawet jeżeli pracodawca nie odprowadził składek, nie zgłosił go do ZUS. Natomiast jeżeli wypadkowi uległ student, uczeń lub osoba zatrudniona w ramach umowy o dzieło, która nie wymaga odprowadzania składek na ubezpieczenie wypadkowe, a pracodawca nie zapewnił bezpiecznych warunków pracy, w wyniku czego doszło do wypadku, poszkodowany może domagać się odszkodowania. W takiej sytuacji może to zrobić przed sądem, na drodze postępowania cywilnego.