Nowa ustawa żłobkowa przewiduje różnorodne formy sprawowania opieki nad dzieckiem oraz pomoc ze strony państwa. Niania to, obok żłobków, klubów dziecięcych oraz dziennych opiekunów, forma opieki, którą mogą wybrać rodzice, wychowujący dzieci od ukończenia 20 tygodnia życia do skończenia 3 lat.

Nianię trzeba zgłosić
Nianiom dużo łatwiej będzie podjąć pracę, a rodzice przy ich zatrudnianiu nie będą musieli spełniać wielu rygorystycznych przepisów. Co więcej, rodzicowi, który zatrudni nianię, budżet państwa opłaci ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Zatrudnioną w ten sposób nianię rodzic powinien zgłosić do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu musi wystąpić do ZUS. Jeżeli to zrobi, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz składkę zdrowotną opłaci ZUS od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. W tym roku wynosi ono 1386 zł.

Rodzic jako pracodawca
Niania będzie mogła sprawować opiekę nad dzieckiem od ukończenia przez nie 20. tygodnia życia do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata. Tylko do tego czasu będą opłacane za nią składki. Jeśli natomiast dziecko nie zostanie przyjęte do żadnego przedszkola, a w miejscu jego zamieszkania nie będzie działać żadne przedszkole prywatne, za nianię będą odprowadzane składki do ukończenia przez malucha 4 lat. Prawo do takiej formy zatrudnienia niani będą mieli nie tylko rodzice wspólnie wychowujący dziecko, ale też samotni rodzice.
Rodzice zatrudniający nianię powinni pamiętać, że od tej pory formalnie są pracodawcami i muszą przestrzegać przepisów kodeksu pracy. Należą do nich m. in.: ustalenie planu urlopu dla opiekunki, prowadzenie ewidencji czasu pracy, zapewnienie czasu na wypoczynek i przestrzeganie przepisów BHP.

Skorzysta niania i rodzice
Dla niani legalne zatrudnienie to same plusy. Do tej pory musiały funkcjonować w szarej strefie, pół-legalnie i bez poczucia bezpieczeństwa zatrudnienia. A ta forma zarobkowania dla wielu kobiet staje się sposobem na utrzymanie i profesja na długie lata. Coraz więcej szkół policealnych proponuje kierunki związane z opieka nad dziećmi czy osobami starszymi, traktując je jako jeden z zawodów. Dlaczego zatem osoby pracujące jako nianie nie miałyby mieć prawa do urlopów, świadczeń socjalnych i choćby minimum zabezpieczenia psychicznego, że nie zostaną odprawione z kwitkiem z dnia na dzień? Poczucie bezpieczeństwa i ciągłości pracy dotyczy także rodziców. Znajdując dobrą, sumienną opiekunkę chcą, by jak najdłużej opiekowała się ona ich dzieckiem.
Anna Banaszkiewicz

Umowa uaktywniająca — specjalna umowa, jaką podpisują rodzice z zatrudnianą nianią. Będą do niej miały zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące świadczenia usług na podstawie umowy-zlecenia. W umowie muszą być zawarte:
— strony umowy, jej cel i przedmiot
— czas, na jaki została zawarta
— czas i miejsce sprawowania opieki
— liczba dzieci powierzonych opiece
— obowiązki niani, wysokość wynagrodzenia, sposób i termin jego wypłaty
— warunki, sposób zmiany i rozwiązania umowy

Aby ZUS opłacił składki za legalnie zatrudnioną nianię, musza być spełnione trzy warunki:
1. Niania musi podpisać z rodzicami umowę uaktywniającą i zostać zgłoszona do ubezpieczeń.
2. Rodzice dziecka muszą pracować — na umowę o pracę lub umowę zlecenie. Składki nie będą opłacane, jeżeli obydwoje rodzice wychowujący dziecko lub samotny rodzic nie mają pracy.
3. Dziecko nie może korzystać z instytucjonalnej formy opieki — nie może być umieszczone w żłobku czy klubie dziecięcym ani być objęte opieką dziennego opiekuna.